Zasady dbania o zęby

Zasady dbania o zęby

Piękny uśmiech jest bezsprzecznie naszą najlepszą wizytówką. Zdrowe zęby to znak, że potrafimy o nie właściwie dbać. Co kryje się pod tym hasłem? Przede wszystkim odpowiedni sposób ich mycia, ale również prawidłowa dieta oraz regularne wizyty u stomatologa.

Prawidłowe mycie zębów

Efektywność czyszczenia naszych zębów zależy od techniki i częstotliwości mycia oraz doboru odpowiedniej pasty i szczoteczki. Jak wybrać szczoteczkę i jaką techniką szczotkować zęby?

Wybór szczoteczki

Na rynku dostępne są dwa rodzaje szczoteczek: manualne i elektryczne, a prawidłowa higiena jamy ustnej jest możliwa przy użyciu jednych i drugich. Szczoteczki manualne to szczoteczki tradycyjne, wymagające od użytkowników znajomości i poprawnego stosowania technik prawidłowego szczotkowania.

Zasady dbania o zęby szczoteczka-elektryczna-czy-manualna

Szczoteczki elektryczne (elektryczne, soniczne i ultradźwiękowe) większość pracy wykonują za nas. Szczoteczki elektryczne są nawet kilkunastokrotnie droższe od szczoteczek manualnych, ale coraz więcej specjalistów podkreśla, że inwestycja w tego typu urządzenia zwróci się w postaci zdrowszych i bielszych zębów, które będą wymagały zdecydowanie mniej kosztownych zabiegów stomatologicznych.

Wybierając szczoteczkę do zębów należy zwrócić przede wszystkim uwagę na jej wielkość (wielkość główki i rączki szczoteczki powinna być dobrana do wieku jej użytkownika) oraz twardość włosia (tę należy dobrać indywidualnie, do specyficznych potrzeb użytkownika, np. szczoteczki z miękkim włosiem zalecane są osobom z chorobami przyzębia i wrażliwymi dziąsłami, a szczoteczki z twardym włosiem – osobom mającym zdrowe dziąsła i zęby z tendencją do powstawania dużych ilości kamienia nazębnego i/lub różnego typu przebarwień).

Jeżeli zdecydowaliśmy się na zakup szczoteczki elektrycznej warto wziąć pod uwagę następujące jej parametry: rodzaj i częstotliwość ruchów główki szczoteczki (główki szczoteczek mogą wykonywać od 10 do nawet kilkudziesięciu tysięcy ruchów na minutę, a ruchy mogą mieć charakter rotacyjny, oscylacyjno-rotacyjny lub pulsacyjny), wytrzymałość akumulatora (w zależności od rodzaju akumulatora szczoteczka może działać od kilkudziesięciu godzin do nawet kilku tygodni bez konieczności jej doładowywania) oraz dodatkowe udogodnienia, które podnoszą funkcjonalność urządzenia (np. czujnik nacisku, system kontroli czasu szczotkowania, regulację prędkości i możliwość wyboru trybu czyszczenia).

Zasady dbania o zęby zasady-dbania-o-zeby

Techniki szczotkowania

Technikę szczotkowania zębów należy dobrać do indywidualnych potrzeb, biorąc pod uwagę m.in. nasz wiek i sprawność manualną oraz stan zębów i przyzębia.

  1. Metoda okrężna. To podstawowa, najłatwiejsza, ale również najmniej skuteczną metoda szczotkowania zębów – szczoteczka ustawiona jest pod kątem prostym do powierzchni zębów, a oczyszczanie zębów odbywa się poprzez wykonywanie ruchów okrężnych. To technika, którą mogą opanować dzieci.
  2. Metoda wibrująca. To najskuteczniejsza technika szczotkowania zębów za pomocą szczoteczek manualnych, która dzieli mycie zębów na trzy etapy: w pierwszym i drugim szczoteczka ustawiona jest pod kątem 45 stopni z włosiem skierowanym do korzeni zębów, a w trzecim odwrotnie (z włosiem skierowanym do korony zębów). Najpierw czyszczone są okolice szyjek zębowych (ruchy drgająco – wibrujące), a następnie powierzchnie gładkie zębów (ruchy poprzecznie wibrujące z jednoczesnym przyciskaniem i wywijaniem włosia szczoteczki w kierunku powierzchni żujących oraz ruchy obrotowe z równoczesnym równomiernym uciskaniem dziąseł). To optymalny sposób czyszczenia zębów, który powinien być stosowany przez młodzież i osoby dorosłe (pod warunkiem posiadania zdrowych zębów i dziąseł!).
  3. Metoda roll. To metoda o słabej skuteczności, ale zalecana osobom starszym i cierpiącym na choroby przyzębia. W tej metodzie szczoteczka ustawiona jest pod kątem 45 st. do powierzchni zębów (z włosiem skierowanym do korzeni), a następnie „rolowana” – zęby są oczyszczane ruchem obrotowo-wymiatającym.
  4. Metody: pionowa i pozioma. To metody, które powinny być stosowane uzupełniająco do wszystkich wymienionych wyżej technik szczotkowania zębów. W obydwu metodach włosie szczoteczki przykładane jest do powierzchni zębów pod kątem prostym, a następnie wykonywane są ruchy pionowe (wymiatających) lub poziomych (przód-tył).

Szczotkowanie zębów najlepiej jest przeprowadzać zawsze etapowo i według tego samego schematu (optymalnie: najpierw powierzchnie zewnętrzne, potem wewnętrzne i żujące zębów górnych, a następnie powierzchnie zewnętrzne, wewnętrzne i żujące zębów dolnych) – dzięki temu mamy największe szanse na dokładne umycie wszystkich zębów. Szczotkowanie powinno trwać 2-3 minuty i być wykonywane minimum dwa razy dziennie.

Niemowlęta

Dbanie o zęby należy zacząć zanim jeszcze one się pojawią. Niemowlętom należy przecierać dziąsła zwilżoną gazą (ewentualnie wacikiem lub patyczkiem higienicznym) przyzwyczajając je w ten sposób do zabiegów higienicznych wykonywanym w ich buzi. Do masowania i oczyszczania dziąseł maluchów możemy również użyć jednorazowych gazików lub specjalnych rękawiczek (wielokrotnego użytku, wykonanych z tkaniny frotte).

Funkcję pierwszej, treningowej szczoteczki będą pełniły pierścieniowate gryzaki z wypustkami – dziecko samo będzie decydowało o sile nacisku na dziąsła i oswajało wrażenia z tym związane. Silikonowa gryzako – szczoteczka to kolejny stopień wtajemniczenia – wyposażona jest w wygodny uchwyt oraz szeroką część z silikonowymi wypustkami.

Pierwsza oficjalna szczoteczka do zębów dla niemowląt, po którą powinniśmy sięgnąć, gdy maluchowi wyrżną się pierwsze zęby (najczęściej dolne jedynki) – ma formę silikonowej nakładki na palec osoby dorosłej. Na końcu nakładki znajduje się niewielkie pole z silikonowymi włoskami, za pomocą których wyczyścimy pierwsze niemowlęce zęby. W okolicach 7-8 miesiąca życia dziecka, gdy w całości wyrżnie mu się już 4-6 zębów – przychodzi czas na pierwszą szczoteczkę z włosiem i rączką w formie szerokiego, gumowego uchwytu.

Za czyszczenie zębów niemowląt odpowiedzialni są rodzice, ale warto pozwolić maluchowi na trzymanie szczoteczki (można kupić takie ze specjalnymi ogranicznikami, które zapobiegną wsadzeniu szczoteczki zbyt głęboko do buzi) – będzie on wówczas podejmował próby naśladowania naszych ruchów, co stanowi doskonały trening przed samodzielnym szczotkowaniem zębów w niedalekiej przyszłości.

Zasady dbania o zęby ikonka-zeby

Małe dzieci, dzieci i młodzież

Regularne szczotkowanie zębów należy wprowadzić w okolicach pierwszych urodzin malucha. Wówczas również można zacząć stosować pierwszą pastę do zębów (bez fluoru!). Na pasty z niewielką ilością fluoru przyjdzie czas w okolicach 2-3. roku życia, gdy dziecko opanuje już sztukę jej wypluwania.

Producenci szczoteczek do zębów umieszczają na swoich produktach specyfikacje, określając m.in. wiek dziecka, dla którego dedykowana jest dana szczoteczka – z łatwością więc wybierzemy szczoteczkę odpowiednią dla naszego dziecka. Szczoteczki dla dzieci do 2. roku życia mają zaokrąglone krawędzie i małą główkę (mieszczącą się bez problemu w jamie ustnej malucha) oraz równe i zaokrąglone na końcach włosie.

Szczoteczki dla dzieci w wieku 2-5 lat wciąż mają zaokrąglone krawędzie, ale już nieco większą główkę i miękkie włosie o różnej długości (pozwalające na oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych). Szczoteczki przeznaczone dla dzieci od 6. roku życia wyglądem przypominają już „dorosłe” szczoteczki, choć ich główki wciąż są mniejsze.. Jeżeli zastanawiamy się nad zaproponowaniem dziecku szczoteczki elektrycznej to okolice szóstych urodzin są doskonałym czasem – większość producentów elektrycznych szczoteczek dla dzieci dedykuje swoje produkty właśnie dzieciom od 6. roku życia.

Ucząc i nadzorując właściwych technik szczotkowania zębów – inwestujemy w zdrowy uśmiech naszych dzieci. Należy pamiętać o regularnych, kontrolnych wizytach u stomatologa – to najważniejszy element profilaktyki próchnicy oraz innych chorób przyzębia.Zasady dbania o zęby napoje-gazowane-a-zeby

Zdrowa dieta dla zębów

Samo szczotkowanie to zdecydowanie za mało, by móc powiedzieć, że w pełni dbamy o nasze zęby. Dla zdrowia zębów ważne są bowiem również nawyki żywieniowe. Zarówno zęby, jak i tkanki miękkie jamy ustnej potrzebują zróżnicowanej diety, która dostarczy im niezbędnych elementów odżywczych. Co zatem powinno znaleźć się w diecie zdrowej dla naszych zębów?

  • Wapń – ma wpływ na kondycję szkliwa zębów; dostarczymy go naszemu organizmowi pijąc mleko oraz pijać i zjadając przetwory mleczne (np. jogurty, kefiry, sery), zdrowym źródłem wapnia są również zielone warzywa liściaste (np. szpinak, buraki i rabarbar) oraz produkty zbożowe i ryby (np. łosoś i sardynki);
  • Fluor – ma działanie antybakteryjne i rozcieńcza kwasy, które mogą osłabiać zęby, jest najważniejszym sojusznikiem wapnia w walce o mocne szkliwo; źródłem fluoru w diecie mogą być soja, produkty zbożowe i ryż, a także ryby, cielęcina i sery podpuszczkowe;
  • Witamina D – biorąca udział w prawidłowym przyswajaniu wapnia i fosforu oraz współodpowiedzialna za mineralizację szkliwa; źródłem witaminy D są tłuste ryby (tj.: tuńczyk, halibut, makrela, czy łosoś) i tran, tłusty nabiał i jajka, a także kukurydza i kakao;
  • Witamina A – wzmacnia dziąsła i walczy z bakteriami, które mogą powodować próchnicę; źródłem witaminy A przede wszystkim warzywa i owoce (marchew, szpinak, dynia, kapusta, melon, agrest, morele, śliwki, wiśnie), ale również czerwone mięso i wątróbka;
  • Witamina C – wzmacnia naczynia krwionośne, ma działanie przeciwzapalne (stosowana jest np. w profilaktyce i leczeniu przeziębień) i może zapobiegać odsłanianiu szyjek zębowych; źródłem witaminy C są owoce (cytrusy, kiwi, poziomki i truskawki, czarna porzeczka) i warzywa (kapusta, pomidory, seler, czerwona papryka, brokuły, kalafior, kalarepa).

Dobrze zbilansowana dieta to dieta, która dostarcza organizmowi (a co za tym idzie – również naszym zębom) wszystkich ważnych składników w odpowiednich proporcjach. Zły wpływ na stan naszego uzębienia mogą mieć różnego rodzaju diety eliminacyjne, wprowadzane na własną rękę i bez konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.

Około 50% naszego menu powinny stanowić owoce i warzywa. Pozostałe 50% powinno zostać podzielone na pół, pomiędzy: nabiał i białko oraz tłuszcze nienasycone zawarte w rybach, białym mięsie, oliwie i orzechach (25%) oraz węglowodany zawarte w produktach pełnoziarnistych, kaszach i makaronach (25%).

Ważne jest również dbanie o regularne przyjmowanie posiłków – ze śniadaniem zjadanym w ciągu godziny od pobudki oraz kolacją spożywaną na 2-3 godziny przed snem.

Warto również zwrócić uwagę na kolejność spożywanych produktów – niektóre mogą przyspieszać rozwój próchnicy (np. suszone owoce), a inne przed nią chronić (np. świeże owoce). Konsumpcję złożonych posiłków najlepiej zacząć więc od tych produktów, które są najmniej korzystne dla naszych zębów. Słodki deser lub chipsy przed obiadem? Najlepiej po prostu z nich zrezygnować.

Szczotkowanie zębów po każdym posiłku jest najczęściej niemożliwe (coraz częściej stomatolodzy podkreślają również, że nie jest ono konieczne – lepiej przeprowadzić dokładną higienę jamy ustnej rano i wieczorem, niż niedokładnie kilka razy w ciągu dnia).

Zaleca się jednak żucie bezcukrowej gumy przez około 10-15 minut po posiłku lub spożycie jabłka – jeden i drugi sposób pozwalają na oczyszczenie powierzchni zębów oraz wzmożenie produkcji śliny, która neutralizuje bakterie i kwasy w jamie ustnej oraz oczyszcza przestrzenie międzyzębowe.

Oczyszczaniu zębów z resztek jedzenia wspiera również chrupanie świeżej marchewki, selera naciowego i kapusty oraz białej papryki. Posiłek najlepiej jest popijać wodą. Jeżeli jednak chcemy i możemy umyć zęby po obiedzie – powinniśmy się wstrzymać około godziny, zwłaszcza jeśli posiłek popiliśmy naturalnym, kwaśnym sokiem, gazowanym napojem lub na deser zjedliśmy świeże owoce.

Zasady dbania o zęby napoje-gazowane-slodzone-cola-a-zeby

Co powoduje psucie się zębów?

Niestety nie wszystkie produkty spożywcze mają dobroczynny wpływ na nasze zęby. Destrukcyjnie oddziałują na nie cukry (są ulubioną pożywką bakterii w naszej jamie ustnej) i kwasy (zmiękcza szkliwo i demineralizuje je). Jakich produktów unikać lub znacząco ograniczyć ich spożycie?

Najlepiej całkowicie zrezygnować ze słodkich przekąsek takich jak cukierki, ciastka, czy batony. Szkodliwe jest zarówno ssanie twardych cukierków, które długo pozostają w ustach poddając szkliwo zębów działaniu szkodliwych kwasów, jak i szybkie spożywanie oblepiających zęby krówek.

Duża ilość węglowodanów, które łatwo rozkładają się na cukry znajduje się również w wysoko przetworzonych produktach z białej mąki (np. paluszkach i preclach), ale również w puszkowanych i suszonych owocach.

Uważać należy również na ilość spożywanej kawy, herbaty, czerwonego wina, a także jagód, sosu sojowego oraz potraw przyprawionych kuminą i kurkumą. Wymienione wyżej produkty mogą powodować trudne do usunięcia przebarwienia na szkliwie zębów. Jeżeli jednak nie chcemy zupełnie z nich zrezygnować – popijajmy je dużą ilością wody, najlepiej gazowanej.

Ostrożność należy też zachować spożywając potrawy kwaśne (o kwaśnym odczynie) – do tej grupy produktów należy zaliczyć m.in. pokarmy podlegające fermentacji (np. kefir, kwaszone ogórki i kapustę).

Psucie zębów mogą powodować nawet owoce bogate w różnego rodzaju kwasy. Z owoców jednak nie powinniśmy pod żadnym pozorem rezygnować (są przecież bogatym źródłem witamin!) – wystarczy, że zminimalizujemy ich negatywny wpływ na szkliwo zębów przepłukując jamę ustną wodą. Z umyciem zębów należy wstrzymać się około godziny – zmiękczone działaniem kwasów szkliwo moglibyśmy uszkodzić podczas szczotkowania.

Prawdziwą zmorą dla naszych zębów mogą być słodzone i gazowane napoje (w tym również napoje dla sportowców i tzw. energetyki), zwłaszcza jeśli mamy zwyczaj popijania ich wielokrotnie w ciągu dnia.

Zdecydowanie mniej szkody zrobi nam wypicie jednej szklanki takiego napoju na raz niż sączenie go po kilka łyków przez kilka godzin. Napoje te zawierają bardzo dużo cukru (nawet kilkanaście łyżek na 200 ml!) oraz sporo kwasów.

Lepiej zrezygnować również z napojów typu light, w których cukier zastąpiono sztucznymi słodzikami, podnosząc jednocześnie ich kwasowość. Szkodliwe dla zdrowia jamy ustnej jest również częste spożywanie dużych ilości alkoholu – powoduje to suchość w ustach i zaburza produkcję śliny, której zadaniem jest m.in. oczyszczanie zębów i przestrzeni międzyzębowych z resztek pokarmowych.

Profilaktyka chorób jamy ustnej

W profilaktyce chorób jamy ustnej najważniejszą rolę odgrywa jej prawidłowa higiena oraz regularne wizyty kontrolne u stomatologa. Nie mniej ważne jest przestrzeganie zasad zdrowego odżywiania się i wykluczenie (lub znaczące ograniczenie) przyjmowania pokarmów, które mogą mieć destrukcyjny wpływ na zęby. Warto również wyrobić sobie zdrowe nawyki, np.: picie wody po posiłku, żucie bezcukrowej gumy, używanie płynu do płukania ust oraz stosowanie nici dentystycznej – mogą one ograniczyć ryzyko powstania próchnicy zębów.

Polecane zabiegi na poprawę kondycji zębów

Kondycję i wygląd zębów możemy poprawić podając się regularnemu usuwania kamienia nazębnego. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaleca poddawanie się zabiegowi scalingu dwa razy w roku (w Polsce refundowany jest jeden zabieg usuwania kamienia nazębnego rocznie).

Kamień nazębny to nic innego jak płytka nazębna, która uległa mineralizacji i stwardniała. W płytce gromadzą się resztki jedzenia, naskórek oraz bakterie (sporą część z nich usuwamy stosując odpowiednie techniki szczotkowania zębów). Narastająca płytka i w końcu kamień nazębny nie tylko nieestetycznie wyglądają, ale również mogą powodować choroby zębów i przyzębia (m.in. cofanie się dziąseł i rozchwianie zębów).

Oprócz skalingu, podczas którego usuwany jest kamień nazębny, można wykonać również piaskowanie, które pozwoli na usunięcie osadu nazębnego oraz ewentualnych nieestetycznych przebarwień na szkliwie.