To może być nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy jest często występującą chorobą endokrynologiczną, która polega na nadmiernym wydzielaniu hormonów przez tarczycę.

Objawy nadczynności tarczycy

Zewnętrznymi objawami choroby są:
– wzmożona ruchliwość,
– nadpobudliwość nerwowa,
– kłopoty z zasypianiem i snem,
– chudnięcie mimo często wzmożonego apetytu,
– drżenie rąk,
– wytrzeszcz oczu,
– wole (powiększenie tarczycy),
– ciepła i wilgotna skóra,
– biegunki,
– wrażenie kołatania serca,
– osłabienie, omdlenie, zawroty głowy
– ból w klatce piersiowej, duszność,
– odczuwanie uczucia gorąca,
– zaczerwienienie twarzy i szyi,
– zaburzenia miesiączkowania.

Pierwotna nadczynność tarczycy występuje najczęściej w postaci choroby Gravesa-Basedowa – schorzenia autoimmunologicznego, w którym układ odpornościowy pacjenta atakuje własne tkanki.  W chorobie tej występuje powiększona tarczycy (wole) i pojawia się znaczne uwypuklenie gałek ocznych (wytrzeszcz oczu). Mechanizm powstawania choroby Basedowa nie jest znany, jednak wiadomo, że choroba uwarunkowana jest genetycznie, a skłonność do jej wystąpienia zwiększa się przy narażeniu organizmu na stres i silne stany emocjonalne (strach, złość, zmartwienie). Nadczynność tarczycy może występować także pod postacią toksycznego wola guzkowatego, w której to chorobie w miąższu tarczycy obecne są guzek lub guzki produkujące hormon tarczycy. Przyczyną nadczynności tarczycy mogą być także ciąża i zaburzenia hormonalne związane z okresem przekwitania. W obu tych stanach może dojść do zwiększonego wydzielanie hormonów tarczycy i w konsekwencji pojawienia się nadczynności. Rzadziej przyczyną nadczynności tarczycy jest podostre zapalenie tarczycy wynikające z wcześniej przebytej choroby wirusowej (np. grypy, odry, świnki) lub poporodowe zapalenie tarczycy. Nadczynność tarczycy bywa też związana jest z nadmiernym wydzielaniem hormonu tyreotropowego (TSH) przez przysadkę mózgową. Najczęstszym powodem zbyt dużej aktywności przysadki mózgowej jest istnienie w niej gruczolaka – guza przysadki.

Jak wykryć nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy diagnozuje się na podstawie całościowego stanu zdrowia pacjenta oraz badań laboratoryjnych. W pierwszej kolejności należy zbadać stężenie we krwi hormonów wydzielanych przez tarczycę (T4, T3) oraz hormonu produkowanego przez przysadkę mózgową (THS). Ich przekraczające normę wysokości łącznie z obserwowanymi przez pacjenta objawami wskazują na chorobę. Ustalenie przyczyny schorzenia wymaga wykonania kolejnych badań:
– USG tarczycy,
– określenie przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO, anty-Tg oraz anty-TSHR); wysoki poziom anty-TSHR świadczy o chorobie Gravesa-Basedowa,
– w sytuacji stwierdzenia guzków tarczycy – biopsji (BACC) tarczycy,
– scyntygrafii tarczycy.

Leczenie nadczynności

Nadczynność tarczycy leczy się:
– farmakologicznie,
– jodem promieniotwórczym,
– operacyjnie.
Sposób leczenia określa lekarz na podstawie stanu zdrowia i ewentualnych przeciwwskazań do danego sposobu leczenia.

W leczeniu farmakologicznym leki przeciwtarczycowe mają za zadanie spowolnić syntezę hormonów tarczycy. Uzupełniająco stosuje się również leczenie beta-blokerami, które nie mają bezpośredniego wpływu na stężenie hormonów, ale leczą objawy choroby, np. drżenie rąk czy kołatanie serca. Stosowane w leczeniu nadczynności tarczycy leki mogą wywoływać działania niepożądane, dlatego w razie wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy zgłosić je lekarzowi.

Leczenie jodem promieniotwórczym polega na jednorazowym doustnym podaniu promieniotwórczego jodu, który ma za zadanie nieodwracalne uszkodzenie tarczycy i spowodowanie, aby jej komórki nie wychwytywały jodu z krwi. Rezultat leczenia jest w pełni widoczny po kilku miesiącach od zastosowania terapii. Po leczeniu często występuje niedoczynność tarczycy, wymagająca dożywotniego leczenia farmakologicznego.

Operacja polegająca na usunięciu tarczycy jest niezbędna w przypadku współistniejącego czasami z nadczynnością tarczycy raka tarczycy. Przeprowadzana jest również, jeśli wole chorego urosło do takich rozmiarów, że wywiera nacisk na tchawicę. Usunięcie tarczycy skutkuje niedoczynnością tarczycy, którą do końca życia należy leczyć farmakologicznie.

Prawidłowa dieta

W leczeniu nadczynności tarczycy dieta ma niebagatelne znaczenie, ponieważ pomaga zniwelować skutki nadprodukcji hormonów. Należy:
– maksymalnie ograniczyć lub wyeliminować z diety sól, alkohol, mocną herbatę, które podnoszą ciśnienie krwi oraz napoje zwierające kofeinę – kofeina pobudza układ nerwowy,
– ograniczyć tłuszcz pochodzenia zwierzęcego, wyłączyć niektóre produkty, np. smalec, boczek, podroby i wędliny podrobowe, konserwy,
– zadbać o większą kaloryczność posiłków, które zapobiegną utracie kilogramów,
– ograniczyć spożywanie produktów zawierających błonnik – błonnik przyspiesza perystaltykę jelit,
– stosować dietę bogatobiałkową (mleko, jogurty, twaróg, jajka, chude ryby, wędliny i mięsa -w przebiegu choroby następuje szybszy rozpad białka,
– jeść dużo warzyw i owoców bogatych w składniki mineralne i witaminy: brokuły, szpinak, marchew, paprykę, pomidory, natkę pietruszki, cytryny, pomarańcze, kiwi, truskawki,
– unikać posiłków i napojów gorących – wzmagają uczucie ciepła odczuwane przez chorych,
– przygotowywać posiłki zdrowymi technikami – gotować na parze, piec w folii, dusić bez obsmażania.

Fot. Shutterstock