Nie obawiaj się pompy insulinowej

O cukrzycy i jej leczeniu pompą insulinową rozmawiamy z prof. dr hab. Ewą Pańkowską, diabetologiem, kierownikiem Instytutu Diabetologii.

Cukrzyca – kto na nią nie choruje, prawdopodobnie nie rozumie, na czym polega jej podstępność. Niestety, nie rozumieją jej nawet niektórzy chorzy. Jak najprościej można opisać tę chorobę?

Cukrzyca należy do chorób metabolicznych. Dochodzi w niej do zaburzeń przemiany materii, także w obszarze zaburzeń lipidowych, a definiuje się ją przez podwyższone stężenie cukru – glukozy we krwi. Szacuje się, że w Polsce ok. 2,5 miliona osób choruje na cukrzycę, a 500 000 osób żyje z cukrzycą nierozpoznaną.

90% przypadków to cukrzyca typu 2. Dotyczy przede wszystkim osób po 35. roku życia. Często można ją leczyć lekami doustnymi lub poprzez zmianę trybu życia. Czasami wymaga leczenia insuliną.
Leczenia wyłącznie insuliną wymaga natomiast cukrzyca typu 1. Zapadają na nią dzieci, dorosłe osoby młode i osoby dorosłe. Najczęściej rozpoznawana jest u dzieci w wieku 10-14 lat, ale chorują na nią także maluchy już od 2. roku życia. Cukrzyca typu 1 charakteryzuje się gwałtownym początkiem. Układ odpornościowy człowieka niszczy własne komórki beta trzustki, wydzielające insulinę. Zmiany w trzustce są trwałe i nieodwracalne.

Jeszcze inną odmianą cukrzycy jest rozpoznawana w czasie ciąży cukrzyca ciężarnych. Najczęściej ustępuje po urodzeniu dziecka. Niektóre kobiety, w późniejszym okresie, zapadają na cukrzycę typu 2.

Do niedawna insulinę można było aplikować choremu wyłącznie poprzez zastrzyk, później za pośrednictwem pena, a teraz o właściwy jej poziom w organizmie dbają nowoczesne pompy insulinowe. Czym są pompy insulinowe i jak działają?

Pompa insulinowa jest urządzeniem ważącym około 100 g. Składa się z silnika, programatora, zbiornika z insuliną i drenu, który  wprowadzany jest do tkanki podskórnej za pomocą wkłucia miękkiego – z teflonu lub twardego – z metalu o zróżnicowanej długości. Pompa zawiera funkcje związane z dawkowaniem insuliny: bolus, baza, zatrzymanie i uruchomienie pompy oraz funkcje do wypełniania drenu. Ma także szereg opcji służących do indywidualnego ustawienia parametrów: blokadę klawiszy, ustawienie maksymalnych przepływów godzinowych insuliny bazalnej i maksymalnej dawki insuliny w bolusie, stężenie insuliny, rodzaj insuliny, przypomnienie o podaniu bolusa, pomiar glikemii oraz kalkulator bolusa.

Na czym polega wyższość pompy insulinowej nad penem?

Leczenie pompa insulinową pozwala na bardziej elastyczne życie mimo konieczności wstrzykiwania insuliny. Umożliwia też zmniejszenie ryzyka niedocukrzeń. Osoba chora na cukrzycę wykonuje co najmniej 4 zastrzyki na dobę, ok. 150 na miesiąc, a wciągu roku – 1800. W przypadku leczenia pompą wkłucie wykonuje się raz na 3 dni, co daje 10-12 wkłuć na miesiąc i ok. 140 na rok. To bardzo duża różnica. Jednocześnie dokładność dawkowania insuliny przez pompę jest 10-krotnie wyższa niż w przypadku pena. Oba te czynniki są szczególnie istotne u dzieci. Z racji tego, że napływ insuliny podstawowej modelowany jest na każdą godzinę doby, pompa insulinowa zmniejsza ryzyko niedocukrzeń. Trzy rodzaje bolusów powalają na modelowanie napływu insuliny w zależności od rodzaju posiłku i absorpcji z przewodu pokarmowego. Umożliwia to swobodne dobieranie diety. Dla osób uprawiających sport istotna jest w pompie możliwość zmiany napływu podstawowego insuliny w dowolnym czasie z zatrzymaniem napływu insuliny w czasie podawania bolusa i dawki podstawowej. Pompa insulinowa rejestruje też dawkowanie insuliny.

Czy pompy insulinowe to rozwiązanie dobre dla każdego chorującego na cukrzycę?

Pompa insulinowa jest dobra dla każdej osoby chorej na cukrzycę typu 1, niektórych osób z cukrzycą typu 2, ciążową lub przedciążową, o ile akceptuje tę metodę leczenia. Użytkowanie pompy wymaga przeszkolenia w zakresie jej obsługi i dawkowania insuliny. Taki trening to co najmniej 5-6 spotkań z zespołem osób przygotowanych do edukacji pacjenta diabetologicznego. Czasochłonność treningu nie powinna jednak nikogo zrażać. Leczenie pompą insulinową przynosi stabilizację metaboliczną i daje lepsze rokowania co do ryzyka wystąpienia powikłań narządowych wynikających z cukrzycy.

Gdzie powinni zwrócić się pacjenci zainteresowani wszczepieniem pompy insulinowej?

Niewiele jest ośrodków w Polsce, które oferują pełne przeszkolenie w leczeniu pompami insulinowymi oraz wdrażają tę metodę. Najczęściej wprowadzają leczenie pompą w warunkach szpitalnych, co dla pacjenta jest dużym dyskomfortem. Na świecie natomiast powstają ośrodki ambulatoryjne specjalizujące się w leczeniu pompami. Pobyt w szpitalu nie jest niezbędny. Taką metodę wdrażania do leczenia pompą insulinową bez konieczności hospitalizacji stosuje Instytut Diabetologii w Warszawie. Pomaga nie tylko dzieciom, ale również osobom dorosłym.

Z jakimi kosztami leczenia musi liczyć się osoba chora na cukrzycę? W jakim zakresie i komu pomaga NFZ? 

Leczenie pompą insulinową nie jest najtańsze, ale zamiast jednorazowego wydatku można rozważyć kredyt na zabieg. NFZ refunduje obecnie  pompy insulinowe  pacjentom do 26. roku życia, czyli dzieciom i młodym dorosłym. Liczba procedur  refundowanych przez NFZ  nie zaspakaja jednak potrzeb populacji młodych dorosłych. W Warszawie i woj. mazowieckim refundacja obejmuje zaledwie 100 osób rocznie. Dodatkowo dostępność tej formy leczenia została ograniczona do trzech ośrodków w Warszawie. Warto natomiast podkreślić, że od 2014 roku refundowany jest dla wszystkich osób z cukrzycą wymagających leczenia insuliną, sprzęt zużywalny – zestawy infuzyjne konieczne do codziennego leczenia pompą. Znacznie obniża to koszty, jakie ponoszą pacjenci.

Podawanie insuliny jest jedynym lekarstwem na to schorzenie, ale nie wyleczy nikogo z cukrzycy. Jaką rolę w leczeniu odgrywa aspekt psychologiczny?

To bardzo szeroki temat. Wsparcie psychologiczne ważne jest od momentu rozpoznania choroby poprzez całe życie z cukrzycą. Cukrzyca jest schorzeniem o zwiększonym ryzyku depresji, zaburzeń łaknienia. Co więcej, cukrzyca typu 2 częściej jest rozpoznawana u osób z depresją. Dlatego też wielokrotnie wskazane są konsultacje i terapia prowadzona przez doświadczonych psychologów klinicznych. Życie z przewlekłą i nieuleczalną chorobą związane jest z wieloma trudnościami i powikłaniami, które często pojawiają się nagle, niespodziewanie, destabilizują życie rodzinne i zawodowe. Problemem są pewne formy dyskryminacji: dzieci chore na cukrzyce niechętnie przyjmowane są do przedszkoli. Wiele osób dorosłych nie przyznaje się do choroby, co znacznie utrudnia im funkcjonowanie w pracy, ale często jest gwarantem jej zachowania.

Instytut Diabetologii do osób chorych na cukrzycę podchodzi holistycznie. Obok profesjonalnych konsultacji diabetologicznych, wsparcia ze strony dietetyczki i pielęgniarki diabetologicznej, oferuje również pomoc psychologów klinicznych. Prowadzi warsztaty dla osób z cukrzycą, które mają na celu wsparcie osób chorych i ich rodzin. Cukrzyca jest chorobą, ale życie z nią jest możliwe. Jednym z naszych zadań jest to, aby pacjent chory na cukrzycę odczuwał w codziennym życiu jak najmniejszy dyskomfort związany z tą chorobą.

Dziękujemy za rozmowę.
Redakcja PragnieniaKobiet.pl

Informacja o ekspercie:
Prof. dr hab. Ewą Pańkowską jest diabetologiem, kierownikiem Instytutu Diabetologii, konsultantką w zakresie diabetologii i pediatrii, twórcą szkoły leczenia pompą insulinową w Polsce i nowego podejścia do insulinoterapii, znanego jako Warszawska Szkoła Leczenia Pompą Insulinową. Jest wieloletnim wykładowcą i nauczycielem akademickim Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Aktywnie uczestniczy na forum międzynarodowym w badaniach klinicznych, często występuje jako ekspert  i wykładowca w dziedzinie insulinoterapii. Jest członkiem komitetu naukowego  międzynarodowej organizacji pediatrów diabetologów ISPAD, autorką licznych publikacji naukowych w recenzowanych czasopismach polskich i zagranicznych, a także publikacji popularyzujących wiedzę.