Niedobór witaminy D jest często przez nas lekceważony i przyczyn jego objawów szukamy w czymś innym. Tymczasem ten mikroelement jest niezwykle ważny dla prawidłowego funkcjonowania naszego układu kostnego czy układu krążenia. Najlepszym jego źródłem jest… słońce. Co jednak robić np. zimą i jesienią, gdy nasz kontakt z jego promieniami znacznie się zmniejsza?
Spis treści
- 1 Niedobór witaminy D. Do czego jest nam potrzebna? Funkcje i źródła
- 2 Objawy niedoboru witaminy D w organizmie
- 3 Kto jest najbardziej narażony na niedobór witaminy D?
- 4 Niedobór witaminy D Jakie jest zapotrzebowanie na witaminę D?
- 5 Niedobór witaminy D – jak go uniknąć? Źródła witaminy D w pożywieniu
- 6 Powiązane artkuły
Niedobór witaminy D. Do czego jest nam potrzebna? Funkcje i źródła
Witamina D należy do tzw. grupy witamin ADEK, czyli rozpuszczalnych w tłuszczach. Oznacza to, że wchłania się do naszego organizmu właśnie w ich obecności. Występuje w dwóch formach, które fachowo nazywane są: ergokalcyferol (witamina D2) oraz cholekalcyferol (witamina D3). Pierwsza występuje w roślinach i drożdżach, druga – w organizmach zwierzęcych. Witamina D ma niezwykle istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki wapniowo-fosforanowej, gdyż m.in. decyduje o wchłanianiu tych ważnych dla kości i mięśni pierwiastków do naszego organizmu.
Gdzie szukać kalcyferolu, czyli witaminy D? Znajdziemy ją m.in. w drożdżach oraz niektórym mięsie i rybach. Warto jednak wiedzieć, że nasz organizm jest w stanie syntezować ją samodzielnie. Jak to możliwe? Dzieje się tak podczas kontaktu skóry ze słońcem, a konkretniej – przy jej zetknięciu z promieniami słonecznymi wytwarzany jest cholekalcyferol, a więc witamina D2. Podobnie dzieje się w przypadku drożdży. Powinnaś wiedzieć, że już 20 lub 30-minutowy spacer na słońcu zwykle zaspokaja nasze dobowe zapotrzebowanie na witaminę D i nie musimy jej dostarczać wraz z pożywieniem. To niezwykle ważne w przypadku niemowląt i dzieci, z którymi powinno się regularnie spacerować w słoneczne dni.
Powinnaś wiedzieć, że już 20 lub 30-minutowy spacer na słońcu zwykle zaspokaja nasze dobowe zapotrzebowanie na witaminę D i nie musimy jej dostarczać wraz z pożywieniem.
Co jednak robić zimą, gdy dni są krótsze, słońce pojawia się rzadziej i stosunkowo mniej spacerujemy? Źródła witaminy D to także pożywienie:
Ergokalcyferol znajdziemy w drożdżach oraz niektórych grzybach (m.in. pieczarkach).
Cholekalcyferol występuje w największej ilości w tłustych rybach (łosoś, śledź, makrela, tuńczyk, węgorz, sardynki) oraz tranie. Dobrym jego źródłem jest także wątroba, żółtko jaj oraz ser. Mniej jest go w mleku i chudym nabiale.
Objawy niedoboru witaminy D w organizmie
Warto dodać, że obecnie niektóre produkty są sztucznie wzbogacane o witaminę D. W Europie stosuje się to m.in. wobec margaryny, płatków śniadaniowych i niektórych jogurtów. Pamiętaj jednak, że wciąż najlepszym źródłem kalcyferolu są promienie słoneczne, a jego samego najlepiej dostarczać naturalnym sposobem! Po pierwsze, nie wszystkie składniki pożywienia są zawsze wchłaniane, a po drugie – witaminy syntetyczne nie zawsze są skuteczne. Niekiedy nasz organizm potrafi rozpoznać je nie jako witaminy, a coś obcego. Wtedy musi pozbyć się (wydalić) intruza.
Witamina D jest ważna dla układów: kostnego, nerwowo-mięśniowego, pokarmowego, rozrodczego, odpornościowego oraz krążenia. Jej niedobór ma na nie negatywny wpływ
Niedobór witaminy D. Jakie szkody powoduje?
Hipowitaminoza (niedobór) witaminy D niesie za sobą konsekwencje w przypadku wymienionych wyżej układów naszego organizmu. Podstawowymi z nich są:
- osłabienie kości: krzywica u dzieci oraz osteoporoza i osteomalacja (niedobór minerałów w kościach) u osób starszych,
- osłabienie mięśni, ich wolniejsza regeneracja oraz zaburzenie pracy,
- zaburzenia snu u dzieci i niektórych osób dorosłych,
- spadek poziomu odporności organizmu,
- rozwój nadciśnienia tętniczego oraz zwiększone ryzyko chorób serca,
- zaburzenie funkcjonowania układu rozrodczego,
- osłabienie kośćca zęba – większe ryzyko próchnicy,
- biegunka i inne dolegliwości układu pokarmowego,
- zaburzenia widzenia,
- bóle kostno-mięśniowe,
- większe narażenie na choroby autoimmunologiczne.
Niedobór witaminy D jest niezwykle dokuczliwy. Wiąże się nie tylko z osłabieniem kości, mięśni, odporności czy nerwowością, lecz także zaburza prawidłowy metabolizm. W związku z tym bywa przyczyną otyłości, a także może przyspieszyć proces starzenia się. Na niedobór witaminy D w organizmie powinny uważać szczególnie kobiety w ciąży! Związane jest z nim ryzyko wystąpienia u dzieci autyzmu, a nawet schizofrenii.
Kto jest najbardziej narażony na niedobór witaminy D?
Jeżeli jesteś osobą pracującą w biurze lub domu, z pewnością jesteś osobą narażoną na niedobór witaminy D. Podobnie ma się sytuacja w przypadku kobiet, które np. większość czasu spędzają w domu, opiekując się dziećmi. Szczególnie w okresie zimowym nie mają do czynienia ze słońcem. Jakich innych źródeł niż światło słoneczne mogą poszukać?
Zapotrzebowanie na witaminę D w naszym organizmie jest stosunkowo duże i trudno jest przyjąć ją “ponad limit” (zwykle dzieje się tak tylko pod wpływem przedawkowania leków). Dlatego też, jeżeli jesteś domatorką lub pracujesz głównie w zamkniętym pomieszczeniu, trudno Ci będzie dostarczyć ją z pożywieniem. Jeżeli dodatkowo podróżujesz samochodem, Twoja skóra prawie w ogóle nie ma kontaktu z promieniami słonecznymi!
Aby uniknąć niedoboru, musisz dostarczać witaminę D ze źródeł innych niż słońce i pożywienie. Ile jej potrzebujesz? To zależy od kilku czynników: wieku, masy ciała oraz diety i aktywności fizycznej.
Niedobór witaminy D Jakie jest zapotrzebowanie na witaminę D?
Ustalenie norm związanych z zapotrzebowaniem człowieka na kalcyferol jest trudne, a dane – zmienne. Wynika to z wspomnianego wcześniej faktu, iż nasz organizm potrafi samodzielnie wytworzyć cholekalcyferol pod wpływem słońca i po tzw. kąpieli słonecznej nie musimy martwić się o jej uzupełnianie.
Zgodnie z danymi Polskiego Instytutu Żywienia, zapotrzebowanie witaminy D dla mieszkańców Europy Środkowej wynosi odpowiednio:
- dla niemowląt – 400-600 IU/dobę (10,0 µg/dobę) – suplementacja witaminy D od pierwszych dni życia dziecka, niezależnie od sposobu jego żywienia*
- dzieci i młodzież w wieku 1-18 lat – 600-1000 IU/dobę (10-15 µg/dobę)*
- osoby dorosłe powyżej 18. roku życia:
- w okresie od września do kwietnia – 800-2000 IU/dobę (20-50 µg/dobę)*
- w okresie od maja do sierpnia – 800-2000 IU/dobę (20-50 µg/dobę) – z pożywienia i innych źródeł wyłącznie wtedy, gdy nie jest możliwość uzupełnienia witaminy D w kontakcie ze światłem słonecznym*
- osoby starsze powyżej 65. roku życia – 800-2000 IU/dobę (20-50 µg/dobę) przez cały rok*
- kobiety karmiące piersią – 1500-2000 IU/dobę (37,5-50 µg/dobę) – suplementacja nie później niż od II trymestru ciąży*
* suplementacja witaminy D jest zależna od masy ciała
Niedobór witaminy D – jak go uniknąć? Źródła witaminy D w pożywieniu
Najprostszym sposobem na uniknięcie niedoboru witaminy D jest spacer w słońcu i kąpiel słoneczna (opalanie się, oczywiście z głową). Jak jednak uniknąć hipowitaminozy w okresie jesienno-zimowym oraz zapewnić dostateczne źródło kalcyferolu dzieciom i w okresie ciąży? Skoro wiesz już, jaka jest norma zapotrzebowania na witaminę D w poszczególnych okresach życia, warto także wiedzieć, gdzie w pożywieniu ją znajdziesz:
- węgorz świeży – 1200 IU/100 g
- śledź w oleju – 808 IU/100 g
- łosoś pieczony – 540 IU/100 g
- śledź marynowany – 480 IU/100 g
- dorsz świeży – 40 IU/100 g
- sardynka i tuńczyk – 200 IU/100 g
- żółtko jaj – 54 IU/żółtko
- ser żółty – 7,6–28 IU/100 g
- pokarm kobiecy (mleko ludzkie) – 1,5–8 IU/100 ml
- mleko krowie – 0,4–1,2 IU/100 ml
Widać zatem, że najwięcej witaminy D znajdziesz w rybach. Pamiętaj jednak, że jeżeli nie jesteś w stanie zapewnić sobie jej dostatecznej ilości z pożywienia, warto sięgnąć po suplementy diety. W aptece znajdziesz leki wydawane bez recepty, które powinny Ci pomóc. W przypadku osób, które mają dużo niedobór witaminy D w organizmie, wymagana będzie często konsultacja z lekarzem i przypisanie przez niego recepty na suplementy z dużym stężeniem kalcyferolu.
Pamiętaj, by nie przesadzać z sumplementacją! Doprowadzenie do nadmiaru witaminy D w organizmie również prowadzić może do nieprzyjemnych konsekwencji.